… που λέει και ο συμπαθής Πασχαλης…
Με αφορμή ένα άρθρο της Ελευθεροτυπίας για τις ομοιότητες δύο περιστατικών με ονομασίες διεθνών αεροδρομίων, έμαθα για την εικόνα του Τζέκις Χαν στην Κίνα και στην Μογγολία τα εξής: “… η εικόνα που επικρατεί για τον Τζένγκις στις δύο χώρες (όπως αντίστοιχα στην περιοχή μας για τον Αλέξανδρο…) είναι αγιογραφική. Ετσι π.χ. Πεκίνο και Ουλάν Μπατόρ υποβαθμίζουν το αίμα που έρρευσε άφθονο στις κατακτήσεις του Τζένγκις: Οι Μογγόλοι υπογραμμίζουν τον ρόλο του ως ειρηνευτή που προώθησε το εμπόριο, την τεχνολογία και τη διακίνηση των ιδεών, ενώ οι Κινέζοι δίνουν μια πιο «αντι-ιμπεριαλιστική» διάσταση, τονίζοντας ότι ο Τζένγκις ήταν ο «μόνος Κινέζος που νίκησε τους Ευρωπαίους»…” .
Η όλη κατάσταση μας θύμισε την εικόνα του “εκπολιτιστή” που έχει ο Μέγας Αλέξανδρος στην Ελλάδα. Συζητώντας το με την Στέλλα είπαμε ότι θα θέλαμε να ξέρουμε τι εικόνα έχουν για τον Μέγα Αλέξανδρο οι εκτός Ελλάδας. Η Στέλλα πολύ πετυχημένα είπε ότι ακόμα πιο ενδιαφέρον θα ήταν να δούμε τί εικόνα έχουν οι άνθρωποι των χωρών που κατέκτησε. Τι μαθαίνουν για τη συγκεκριμένη περίοδο της ιστορίας τους οι Ινδοί, οι Αιγύπτιοι κλπ. Μαθαίνουν τίποτα ή είναι μία περίοδος που δεν αναφέρεται πουθενά, όπως στην ελλάδα η ενετοκρατία?
Έχοντας μία τάση προς την αντίδραση, και μην ακούγοντας ως λογικό αυτό που μου λένε, ότι δηλαδή κάποιος Στρατηγός που κατακτά χώρες πολύ πολύ μακρυά από την δικιά του ήταν εκπολιτιστής, και απελευθερωτής, και όχι κατακτητής και βλέποντας μάλιστα ότι το ίδιο συμβαίνει και σε άλλες χώρες και με τους δικούς τους ιστορικούς πολέμαρχους, τείνω (χωρίς να έχω όμως στοιχεία) να πιστεύω ότι αυτό που ακούω είναι προπαγάνδα, και όχι ιστορία.
Κάθησα λοιπόν ο αφελής να το συζητήσω αυτό με ένα πολύ πολύ καλό μου φίλο. Και μόλις του το είπα, συμφώνησε: Οι μογγόλοι κάνουν προπαγάνδα για τον Τζέκις Χάν, οι έλληνες όμως δεν κάνουν, γιατί όντως ήταν απελευθερωτής και εκπολιτιστής. Και ποιός είμαι εγώ που θα πω διαφορετικά από αυτά που έχουν πει τόσοι μελετητές. Κάτι ξέρουν αυτοί, εσύ τι ξέρεις?
Ρε γαμώτο μου, δυσκολεύομαι να πιστέψω ότι κάποιος που έκανε πόλεμο τόσο μακρυά από το σπίτι του, που οδήγησε στρατό χύνοντας αίμα, το έκανε για να εκπολιτίσει. Ή ότι κάνοντας πόλεμο και κατακτώντας αυτές τις χώρες (αν ο σκοπός του δεν ήταν ο εκπολιτισμός) ότι σε οποιαδήποτε περίπτωση αυτός ο πόλεμος έκανε τον κόσμο καλύτερο γιατί εκπολιτίστικαν οι βάρβαροι δούλοι…
ΥΓ. Έχει κανένας σας ιδέα τί διδάσκονται στην ιστορία τους στις χώρες που εκπολίτισε ο Μέγας Αλέξανδρος. Πολύ θα ήθελα να μάθω.
Δεν σου θυμίζει επίσης κάτι σαν τον εκχριστιανισμό των ιθαγενών? Ξέρεις… καθόλου αιματοβαμμένες περίοδοι… Με όπλο την αγάπη και τα σχετικά…
Πολύ σωστή η απορία σου! Και εγώ θα ήθελα να ‘ηξερα!
Αν και έχω την εντύπωση ότι ο δικός μας ήταν λίγο πιο διπλωμάτης και πιο πολιτισμένος και για αυτό ξεχαστήκαν οι πόλεμοι και το αίμα που έχυσε.ίσως πάλι έχοντας μια άλλη παιδεία να φρόντισε να γράψει την ιστορία σύντομα όπως ήθελε…
Mια αντίστοιχη κατάσταση περιγράφεται πολύ ωραία στο βιβλίο
“οι σταυροφορίες από την σκοπιά των Αράβων” του Αμίν Μααλούφ. Το προτείνω σε όλους.
Μπα, εγώ δεν το προτείνω σε όλους. Το προτείνω μόνο σε όσους θεωρούν εαυτούς ανοικτόμυαλους.
Πολύ σωστά τα ερωτήματά σου. Σε μια ρπώτη φάση μπορείς φυσικά να ψάξεις στο νετι, στα πανεπιστημιακά sites αυτών των χωρών 😉
Εγώ πιστεύω πως ο Μέγας Αλέξανδρος έχει αυτήν την θετική εικόνα επειδή δημιούργησε έναν ενιαίο οικονομικά και πολιτισμικά χώρο, κάτι ανάλογο με την ρωμαϊκή αυτοκρατορία μέσα στον οποίο οι άνθρωποι και οι ιδέες κινούνταν ελεύθερα. Ο Τζενγκίς Χαν έκανε το ίδιο. Ενοποίησε την Ευρασία και έκανε ανοιχτούς τους δρόμους της επικοινωνίας μέσα από τους οποίους έφτασαν χρήσιμες εφευρέσεις στην Ευρώπη, όπως π.χ. η πυρίτιδα. Αυτό είναι το καλό, το συμμιγές του κακού διότι ασφαλώς οι εκστρατείες του Τζενγκίς Χαν και του Αλεξάνδρου του Μέγα είχαν μεγάλο κόστος σε ανθρώπινες ζωές.
Αναρωτιέμαι βέβαια γιατί να θεωρούμε τον Μέγα Αλέξανδρο ως εκπολιτιστή. Στην Βαβυλώνα, την Αίγυπτο και την Περσία, ακόμα και στην Ινδία δεν υπήρχε πολιτισμός μήπως; Ο Αρριανός αναφέρει ότι ο Μ. Αλέξανδρος είχε φέρει μαζί του φιλοσόφους και άλλους επιστήμονες της εποχής για να μάθουν από αυτές τις περιοχές που κατακτούσαν και όχι για να “εκπολιτίσουν”.
Ασφαλώς δεν πρέπει να ξεχνάμε την υπεροψία με την οποία μερικοί Έλληνες αντιμετώπιζαν τους βαρβάρους. Ο δάσκαλός του ο Αριστοτέλης συμβούλευε τον Αλέξανδρο να φερθεί στους βάρβαρους όπως σε ζώα ή φυτά: “τοις μεν Έλλησιν ηγεμονικώς, τοις δε βαρβάροις δεσποτικώς χρώμενος, και των μεν ως φίλων και οικείων επιμελούμενος, τοις δε ως ζώοις ή φυτοίς προσφερόμενος”.
Πιστεύω πως ο Μέγας Αλέξανδρος χαίρει εκτίμησης από πολλούς λαούς για διαφορετικούς λόγους: ο Χριστιανισμός διαδόθηκε γρήγορα στην Μεσόγειο χάρη στην ανυπαρξία συνόρων και χάρη στην ελληνική και έπειτα την λατινική γλώσσα. Ο Αλέξανδρος συνέβαλε στην εξάπλωση της ελληνικής – που έπειτα έγινε όχημα για την χριστιανική θρησκεία.
Η μνήμη του διεσώθη στις λαϊκές αφηγήσεις πολλών λαών με μάλλον θετική χροιά: η διάσημη λαϊκή Φυλλάδα του Μεγαλεξάνδρου έχει γνωρίσει εκδόσεις σε πολλές γλώσσες, από την Αρμενία, την Περσία και την Αραβία μέχρι τη Γαλλία και την Ιταλία ενώ πολλοί θεωρούν ότι αναφέρεται ακόμα και στο Κοράνι.
Ίσως ο Μεγαλέξανδρος να θεωρήθηκε εχθρός κατακτητής από τους Πέρσες, από τους Πάρθους στην εποχή του αλλά πιστεύω πως οι άμεσες εκείνες εντυπώσεις αμβλύνθηκαν με το χρόνο. Θυμηθείτε πώς απεικονίζεται ο Ναπολέων στο “Πόλεμος και Ειρήνη” του Τολστόι: ο Πιέρ Μπεζούχοβ τον αντιμετωπίζει σαν το τέρας της Αποκαλύψεως. Σήμερα, εν έτει 2006 η φήμη του Ναπολέοντα είναι μάλλον ουδέτερη και ίσως θετική παρά αρνητική.
Στα καθ’ υμάς, ο Αλέξανδρος αντιμετωπίστηκε με διαφορετικό τρόπο από τους λόγιους του διαφωτισμού: ο Φεραίος τον υμνεί, άλλοι τον αντιμετωπίζουν με μίσος, σαν κατακτητή και καταστροφέα της ένδοξης κλασικής Ελλάδας.
Κάθε σύγχρονη στάση απέναντι στον Μέγα Αλέξανδρο είναι επηρεασμένοι από τις σύγχρονες αξίες και ιδεολογικές στάσεις.
Μπορεί κάποιοι να τον αντιμετωπίζουμε ως κατακτητή και καταστροφέα επειδή ιδεολογικά είμαστε αντίθετοι στον σύγχρονο ιμπεριαλισμό και αναζητούμε στην ιστορία παραδείγματα βάσει των οποίων θέλουμε να ταυτιστούμε ή να διαφοροποιηθούμε.
Μπορεί άλλοι να τον θαυμάζουμε επειδή είμαστε Έλληνες και μας αρέσει που δημιούργησε ένα αχανές κράτος με επίσημη γλώσσα την Ελληνική.
Αν διαβάσετε ένα σχολικό βιβλίο της ιστορίας (δε θυμάμαι ποια τάξη είναι) θα διαβάσετε έναν “επαινο” προς τον Μεγαλέξανδρο επειδή κάνοντας μεικτούς γάμους …εγκαινίασε “αντιρατσιστική” πολιτική. Αυτό είναι ασφαλώς ιστορικός αναχρονισμός και αναλφαβητισμός θα έλεγα αλλά βλέπουμε ξεκάθαρα ότι οι συγγραφείς του βιβλίου απευθύνονται σε μία Ελλάδα που αποκτά μεγάλες κοινότητες μεταναστών και έτσι θεωρούν καλό να τονίσουν μέσα από την εκπαίδευση ιστορικές πτυχές που θα εξοικειώσουν τα παιδιά με την νέα πραγματικότητα. Εδώ λοιπόν ο Αλέξανδρος γίνεται από “ιμπεριαλιστής” (άλλος αναχρονισμός) μία θετική φιγούρα (“αντιρατσιστής”!!!)
Ο τρόπος που αντιμετωπίζουμε την αρχαιότητα αντανακλά την ιδεολογία μας. Η ιστορία συνήθως χάνεται πίσω από τους παραμορφωτικούς φακούς που μας φορά η ιδεολογία μας.
Μόλις ανακάλυψα το blog αυτό και πρέπει να δώσω συγχαρητήρια και για το σχεδιασμό και για το περιεχόμενο – αν και έχω διαβάσει μόνο ένα post. Συγνώμη για την πολυλογία.
Τουκιθεμπλόμ, σε ευχαριστώ πολύ για τις πληροφορίες και για την διαφορετική σου οπτική!!! Πραγματικά πολύ διαφωτιστικό άρθρο. Θα συνεχίσω να ψάχνω το τι διδάσκονται (αν αναφέρεται) στα σχολεία των χωρών που πέρασε τα παιδιά.