Στο άπειρο και ακόμα παραπέρα

The left hand of darkness – Ursula LeGuin

Ένα από τα πιο αγαπημένα μου βιβλία. Είχα λίγο απογοητευτεί τον τελευταίο καιρό από αυτά που διάβασα, οπότε αποφάσισα να κάνω ένα διάλειμμα από τα καινούρια βιβλία και να ξαναδιαβάσω ένα παλιό αγαπημένο μου, ένα σιγουράκι δηλαδή!

Η έκδοση που έχω του βιβλίου έχει πρόλογο από τη συγγραφέα πάνω στην επιστημονική φαντασία γενικά και τι σκοπό εξυπηρετεί. Μόνο αυτό να διαβάσει κανείς, φτάνει. Είναι τόσο ωραίος που πραγματικά θα ήθελα να τον μεταφέρω εδώ λέξη προς λέξη, για να δείξω γιατί έχω κολλήσει τόσο με την επιστημονική φαντασία, γιατί είναι το αγαπημένο μου είδος. Είναι μεγάλο για εδώ, αλλά ευτυχώς το βρήκα online (άγιο ίντερνετ…). Εάν κάποιος ενδιαφέρεται να τον διαβάσει, θα τον βρει εδώ. Λέει σε κάποιο σημείο “In reading a novel, any novel, we have to know perfectly well that the whole thing is nonsense, and then, while reading, believe every word of it. Finally, when we’re done with it, we may find – if it’s a good novel – that we’re a bit different from what we were before we read it, that we have been changed a little, as if by having met a new face, crossed a street we never crossed before. But it’s very hard to say just what we learned, how we were changed.” Κάπως έτσι έγινε και με μένα με αυτό το βιβλίο και γι’ αυτό όταν ρωτήθηκα, το έβαλα μέσα στα 10 βιβλία που με έχουν σημαδέψει με κάποιο τρόπο.

Στα ελληνικά το βιβλίο αυτό είχε μεταφραστεί ως “Το αριστερό χέρι του σκότους” και τώρα, στη νέα έκδοση, ως “το αριστερό χέρι του σκοταδιού”. Μου κακοφάνηκε λίγο, αλλά ίσως και να έχει ένα μικρό δίκιο. Η λέξη “σκότος” σου φέρνει στο μυαλό πολύ πιο θρίλερ κατάσταση, έχει πιο αρνητική έννοια νομίζω. Ενώ στο βιβλίο αυτό -που καμία απολύτως σχέση δεν έχει με θρίλερ- το αριστερό χέρι του σκοταδιού είναι απλώς το φως. Light is the left hand of darkness and darkness the right hand of light. Κατά τα άλλα δεν μπορώ να εκφέρω γνώμη για τη νέα έκδοση, καθώς το διάβασα στα αγγλικά.

Στο βιβλίο βρισκόμαστε σε έναν πλανήτη, τον Γκέθεν, τον πλανήτη Χειμώνα, o οποίος βρίσκεται στη δική του εποχή των Πάγων, με θερμοκρασίες υπό του μηδενός, τον πιο απομακρυσμένο πλανήτη στον οποίο έχει βρεθεί ζωή. Εκεί ο Genly Ai έχει αποσταλλεί εκπρόσωπος της Οικουμένης  (της ένωσης όλων των πλανητών) για να τους ενημερώσει για την ύπαρξή της, να προετοιμάσει το έδαφος ας πούμε για να δεχτούν να μπουν κι αυτοί μέσα στην ένωση. Περισσότερο όμως από τις δύσκολες καιρικές συνθήκες, τον δυσκολεύει η μοναδική φυσιολογία των κατοίκων του πλανήτη, οι οποίοι δεν έχουν φύλο. Για την ακρίβεια δεν έχουν φύλο κατά το μεγαλύτερο μέρος του μήνα (του δικού τους “κύκλου”), και όταν φτάνουν οι μέρες που έχουν “οίστρο” αποκτούν φύλο για μερικές μέρες. Δεν είναι κάθε φορά το ίδιο, εξαρτάται από τον σύντροφο και τη διάθεση. Τη μια φορά μπορεί να είναι γυναίκες, την άλλη άντρες. Μπορεί να έχουν πολλά παιδιά και για κάποια να είναι η μητέρα τους ενώ για άλλα ο πατέρας τους.

Με αφορμή αυτό η συγγραφέας σε αναγκάζει να σκεφτείς και να επαναπροσδιορίσεις τον τρόπο που σκέφτεσαι τον κόσμο γύρω σου. Σκεφτείτε πως χωρίς φύλα, αν όλοι γεννούσαν παιδιά σε κάποια φάση της ζωής τους, θα πρόσφεραν όλοι περισσότερη βοήθεια σε αυτόν που γέννησε αυτή τη φορά, θα μοιραζόντουσαν χωρίς δεύτερη σκέψη το βάρος της ανατροφής. Άλλωστε την επόμενη φορά μπορεί να βρισκόντουσαν αυτοί στη θέση της μητέρας. Δε θα υπήρχαν στερεότυπα σχετικά με το φύλο, αυτή είναι αδύναμη έχει γεννηθεί γυναίκα, αυτός είναι δυνατός/αρχηγικός γιατί έχει γεννηθεί άντρας. Κανένας περιορισμός για κανέναν ουτε σε επαγγέλματα, ούτε στη ζωή. Αν αφαιρέσεις τα χαρακτηριστικά του φύλου μας που μας προσδιορίζουν, τι μένει; τι βρίσκεται στη βάση όλων;

Πέρα από αυτό μελετάει πολλά ακόμα θέματα όπως για παράδειγμα η αγάπη προς την πατρίδα, τι θεωρούμε πατρίδα, τι σηματοδοτεί μια χώρα, είναι άραγε οι χώρες (και κατά συνέπεια οι πόλεμοι) κάτι που αναπτύχθηκε επειδή υπάρχουν αρσενικοί άνθρωποι; Λέει ένας από τους χαρακτήρες: “How does one hate a country, or love one?(…) I know towns, farms, hills, rivers and rocks, I know how the sun at sunset in autumn falls on the side of a certain plowland in the hills, but what is the sense of giving a boundary to all that, of giving it a name and ceasing to love where the name ceases to apply?’

Φυσικά ερευνά πολλά ακόμα θέματα μέσα από το βιβλίο της, τη φιλία, την αγάπη, τη διαφορετικότητα. Και καταλήγει στο πιο σημαντικό, την κατανόηση και την αποδοχή αυτής της διαφορετικότητας.

Η ΛεΓκεν γράφει επιστημονική φαντασία, αλλά τα βιβλία της απέχουν πολύ από αυτό που έχει ο περισσότερος κόσμος στο μυαλό του ως “επιστημονική φαντασία”. Μπορεί να λαβαίνουν χώρα σε άλλους πλανήτες, αλλά λίγη σημασία έχει. Στα βιβλία της θα βρει κανείς υπαρξιακά ερωτήματα και φιλοσοφικές αναζητήσεις.

Σίγουρα θα μπουν στη λίστα μου πολλά βιβλία της που θέλω να ξαναδιαβάσω…